Bir İstanbul hayal edin, içinde yan yana rengarenk evler olsun, binalar arasında çamaşır ipleri asılsın, çocuklar oynasın sokaklarında, Ermenisi, Rumu, Musevisi, Müslümanı kardeşçe bir arada yaşasın… Bir İstanbul hayal edin, içinde yaşayan tüm insanların izlerini taşısın, geçmişimizi ve geleceğimizi bir arada barındırsın.
İstanbul’un tarihi dokusunu koruyan nadir semtlerinden olan Balat yaşanmışlığın izleri ile dolu. Başınızı nereye çevirseniz ayrı bir hikayesi var. Zamanında buraya yerleşen Rum ve Yahudilerin sayısı ise artık yok denecek kadar az. Onlardan yadigar evler ise hayranlık verecek kadar güzel.
Sağınızda kilise, solunuzda sinagog, biraz ilerisinde camii… Her dine kucak açan tarihi semt Balat; vintage butikler, üçüncü dalga kahveciler, restoran ve kafelerin ardı ardına açılmaya başlaması ile İstanbul’un cazibe merkezi oldu.
Alın fotoğraf makinenizi yanınıza, bırakın kendinizi Balat ve Fener’in tarih kokan sokaklarına… Bu şehirde yaşasasınız da yaşamasanız da eski İstanbul’u hissetmenin yolu Balat’tan geçiyor. Göreceksiniz, Balat’ın size anlatacağı çok şey var…
Balat Gezilecek Yerler
Yazının İçindekiler
İstanbul’un geri kalanı gibi Balat da değişiyor. Bu değişim dünden bugüne bölgenin gezginler ve seyahatseverler tarafından fark edilmesini sağlamada oldukça başarılı olmuşa benziyor. Fener ve Balat sokaklarında her daim elinde fotoğraf makinesi, sırtında kocaman sırt çantası olan birilerini görmeniz normal.
Son yıllarda Fener ve Balat birçok turizm ofisinin özel tur düzenlediği popüler noktalardan biri haline gelmiş durumda. Balat yurt dışından gelen turistlerin de uğrak semtlerinden, bu nedenle Balat’a hafta sonu giderseniz kalabalık olacağını unutmayın. Tavsiyem fırsatınız varsa hafta içi erken saatlerde gitmeniz, daha fazla keyif alacağınıza eminim.
Balat Gezilecek Yerler: Cibali Rezan Has Müzesi
Balat gezilecek yerlerin en önemli noktalarından bir kuşkusuz Cibali. Fener ve Balat ile birlikte İstanbul’un önde gelen tarihi semtleri arasında yer alan Cibali’den gezinize başlayabilirsiniz.
Günümüzde Kadir Has Üniversitesi’nin bulunduğu yerin bir zamanlar Cibali Tütün Fabrikası olduğunu biliyor muydunuz? 1884 yılında dönemin padişahı II. Abdülhamit tarafından inşa ettirilen Cibali Tütün Fabrikası Türkiye’nin en büyük sigara üretim merkezlerinden biriydi. 1994 yılına kadar üretime devam eden fabrika 2002 yılında Kadir Has Üniversitesi tarafından eğitim kurumuna dönüştürüldü.
Cibali Tütün Fabrikası’nda kullanılan makineler, eşyalar, belgeler ve fotoğraflar Kadir Has Üniversitesi kampüsündeki Rezan Has Müzesi’nde sergileniyor. Haftanın her günü 09.00-18.00 saatleri arasında açık olan Rezan Has Müzesi’ne müzekart ile ücretsiz giriş yapabilirsiniz.
Aya Nikola Rum Ortodoks Kilisesi
Cibali’yi arkanızda bırakacak şekilde Balat’a doğru yürümeye başladığınızda Aya Nikola Rum Ortodoks Kilisesi’ni görebilirsiniz. Ben kiliseyi bir kez gezme fırsatı buldum. Balat gezisine pazar günü çıktığım için kilise açıktı, zangoç oldukça misafirperver bir şekilde bize kiliseyi tanıttı. 1700’lü yıllarda yapımına başlanan kilise artık sadece ayinlerde açıkmış. Çünkü bölgedeki Rum nüfusu oldukça azalmış.
Aya Nikola Kilisesi’nin hemen yanında bir tane daha kilise varmış ancak orası yıllar önce yaşanan bir sel felaketi nedeniyle sular altında kaldığı için bugün kullanılmıyormuş. Küçük kiliseyi gördüğümüzde gerçekten üzüldük ve tarihi değerlere neden sahip çıkamadığımızı bir kez daha sorguladık.
Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi
Aya Nikola Kilisesi’nden çıktıktan sonraki durağımız Balat’ın simgelerinden biri olan Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi. Buranın kapısı çok daha ünlü. Nedeni ise Osmanlı döneminde dönemin patriğinin Osmanlı’ya ihanet ettiği anlaşılınca patrik orta kapının önünde idama mahkum edilmiş. Kapı o gün bugündür kilitli. Adı Kin Kapısı olarak biliniyor.
Patrikhane’nin içerisinde yer alan Aya Yorgi Kilisesi’ni gezebilirsiniz. Merdivenleri çıktıktan sonra x-ray cihazından geçmelisiniz. Kilisenin içine girdiğinizde ikonları görebilirsiniz. Azizlerin kemikleri ve tabutları da kilisede yer alıyor. Hz. Meryem ve Hz. İsa’ya ait birçok resim ve fresk kilise duvarlarını süslüyor. Altın varaklarla süslü duvarlar göz kamaştırıyor. Ortodoks Rumlarının en kutsal mekanı olan Patrikhane kutsal günlerde dolup taşıyormuş. Dilerseniz mumlarla dilek dileyebilirsiniz.
Sancaktar Yokuşu
Sıradaki durağımız Balat’ın meşhur yokuşlarından biri olan Sancaktar Yokuşu. Balat’ı gezerken en iyi fotoğraf karelerini yakalamak için inişli çıkışlı sokaklarda yürümeye hazırlıklı olmalısınız. Sancaktar Yokuşu Balat’ta hala restore edilmeyi bekleyen pembe evin bulunduğu yer. (yukarıdaki fotoğrafta görebilirsiniz) Dik yokuşu tırmanmaya devam ettiğinizde sizi göz alıcı bir güzellik karşılayacak: Özel Fener Rum Ortaokulu ve Lisesi.
Özel Fener Rum Ortaokulu ve Lisesi
Sadece Balat’ın değil, İstanbul’un en özel tarihi yapılarından biri bence Özel Fener Rum Okulu, nam-ı diğer Kırmızı Okul. Haliç’ten bile görülebilen ve bütün görkemiyle şehri yukarıdan selamlayan tarihi bina 1800’lü yıllarda inşa edilmiş. Kırmızı tuğlalar ise Marsilya’dan özel olarak getirtilmiş. 500 yılı aşkın süredir eğitim hayatının devam ettirildiği Özel Fener Rum Ortaokulu ve Lisesi günümüzde İstanbul’da hizmet veren üç Rum okulundan biri.
Binanın içerisini gezmek ne yazık ki mümkün değil. Geçtiğimiz Aralık ayında yılda sadece bir günlüğüne açılan yılbaşı kermesine ev sahipliği yapan Özel Fener Rum Ortaokulu ve Lisesi’ne girebilmek için izdiham çıkmıştı. Keşke hafta sonları belirli saatlerde bina içerisi gezilebilse. Böylesine zarif ve göz alıcı bir binanın içerisini de merak ediyor insan haliyle.
Moğolların Meryemi Kilisesi (Maria Mouchliotissa-Kanlı Kilise)
Fener Rum Okulu’na oldukça yakın olan Moğolların Meryemi Kilisesi Bizans döneminden günümüze hala ayakta kalan ve kilise olarak hizmet veren tek kubbeli küçük bir kilise. Fatih’in İstanbul’u keşfinden sonra verilen üç günlük yağma sonrası ordan akan kanlardan dolayı Kanlı Kilise olarak anılmaya başlanmış. İstanbul’un fethinden sonra şehirdeki tüm kubbeli kiliseler camiye çevrilirken bir tek Kanlı Kilise’ye dokunulmamış.
Merdivenli Mektep Sokak
Balat’ta Instagram’ınızı hareketlendirecek rengarenk bir sokak önerisi: Merdivenli Mektep Sokak. Sancaktar Yokuşu’ndan aşağıya indiğinizde sol tarafta karşınıza çıkan Merdivenli Mektep Sokak’ın girişinde İncir Ağacı Kahvesi isimli küçük bir mekan var.
Vodina ve Yıldırım Caddesi
Balat’a geldiğinizde muhakkak geçeceğiniz iki büyük cadde var: Vodina ve Yıldırım Caddesi. Her iki caddede de popüler mekanları görmek mümkün. Galeri ve atölyelerle her daim hareketli olan Vodina ve Yıldırım Caddesi fotoğraf tutkunları için de renkli karelere imkan sunuyor.
Kiremit Caddesi
Balat’ta ne yapılır? diyenlerin uğramadan dönmemesi gereken adreslerden bir diğeri Kiremit Caddesi. Burada yer alan tarihi evlerin dış cepheleri Fatih Belediyesi tarafından yenilenerek farklı renklere boyanmış. Sarı, mavi, pembe, turuncu, yeşil… Kiremit Caddesi’nde fotoğraf çekmeye doyamayacaksınız.
Cennet Mahallesi
Çocukluğumuzda ismini sıkça duyduğumuz Cennet Mahallesi dizisinin çekildiği yer burası. Kiremit Caddesi’nden yürüyerek tarihi evlerin arasında dolaşabilirsiniz.
Balat Gezilecek Yerler: Merdivenli Yokuşu Sokak
Instagram’da gördüğünüz Balat fotoğraf ve videolarının çekildiği yer tam da burası: Merdivenli Yokuşu Sokak. Bu sokakta da sizleri gökkuşağından renkler sunan bitişik evler karşılıyor. Eskiden Musevi vatandaşların yaşadığı sokak olsa da halen Osmanlı-Musevi mimari tarzının yokuştaki evlere yansıması burayı daha da kıymetli kılıyor.
Balat Çıfıt Çarşısı
Balat’ın en keyif aldığım yerlerinden biri diğer adı Çıfıt Çarşı olan Balat Çarşısı. Buradaki dükkanlar zamanında Yahudiler tarafından işletilse de bugün Türk esnafların antikadan, ev eşyalarına kasaptan fırına, ayakkabı tamircisinden mobilyacıya kadar her türlü dükkanını bulabilirsiniz.
Sveti Stefan Kilisesi: (Demir Kilise)
Dünyada tamamı demirden yapılmış, günümüze kadar ayakta kalabilen tek Ortodoks kilisesinin Balat’ta olduğunu biliyor muydunuz? 500 ton ağırlığında demir kullanılan ve deniz üzerinde vidalarla monte edilen Sveti Stefan Bulgar Kilisesi 1898 yılında açılmış.
Bulgar Eksarhanesi’ne bağlı olan Sveti Stefan Kilisesi 9 yıllık kapsamlı bir restorasyona girmişti. 2018 yılında yeniden ziyarete açılan kiliseyi ücretsiz gezmek mümkün. Haftanın her günü 09.00-17.00 saatleri arasında açık olan Demir Kilise’nin bodrum katındaki sergiyi gezmeyi unutmayın.
Balat Gezilecek Yerler: Fener Evleri – Haliç Sanat
Balat gezilecek yerler listemizin sonunda İBB Miras tarafından restorasyonu yapılarak günümüze kazandırılan Fener Evleri var. 18. yüzyılda Osmanlı yöneticileri tarafından haremlik ya da divanhanesi olarak inşa edilen Fener Evleri ’nden üçü artık çağdaş sanat galerisi olarak ziyaret edilebiliyor. Üstelik ücretsiz.
- Fener Evi: (Haliç Sanat 1) Vahap Avşar – Özgürlük Operasyonu
- Fener Evi: (Haliç Sanat 2) Fatih Alkan – Devinen Dirim
- Fener Evi: (Haliç Sanat 3) Ferhat Satıcı/Hülya Özdemir – Solgun Yolların Gölgesinde
Yukarıdaki sergilere ev sahipliği yapan Fener Evleri 9 Mart 2023’e kadar pazartesi günleri hariç 09.00-18.00 saatleri arasında görülebilir.
Balat’a Nasıl Gidilir?
Otobüs ile Balat’a Gidiş: Haliç’in kıyısında Fener ve Ayvansaray arasında konumlanan Balat’a gitmenin en kolayı önce Eminönü’ne gitmekten geçiyor. Eminönü meydandaki otobüs duraklarından kalkan İETT otobüsleriyle Balat’a kolayca ulaşabilirsiniz.
Balat durağından geçen otobüsler: 99, 99A, 44B, 36CE, 48E, 55T, 41Y
Vapur ile Balat’a Gidiş: Kadıköy ve Üsküdar’dan hareket eden Şehir Hatları Vapuru ile Fener iskelesinden Balat’a yürüyerek beş dakikada ulaşabilirsiniz. Kadıköy-Fener Şehir Hatları Vapuru hakkında detaylı bilgilere buradan ulaşabilirsiniz.
Metro ile Balat’a Gidiş: M2 Yenikapı-Hacıosman metro hattını kullanarak Balat’a gidebilirsiniz. İnmeniz gereken durak Haliç. Balat’a 15 dakika yürüyüş mesafesi var.
Tramvay ile Balat’a Gidiş: Yeni açılan Cibali – Alibeyköy Cep Otogarı tramvayı (T5) Balat’a ulaşım seçeneklerinden bir diğeri. Yakın zamanda Eminönü bağlantısının da ekleneceği tramvay hattının Balat durağı da var. T5 tramvay duraklarına göz atmak için burayı inceleyebilirsiniz.
Balat’a aracınızla gitmenizi hiç önermiyorum çünkü park yeri bulmakta güçlük çekebilirsiniz.
Gez gez nereye kadar biraz da Balat yeme içme mekanlarından bahset diyenler için hazırladığım Balat’ın en popüler mekanları için tık tık.
